Rys historyczno-geograficzny miejscowości Wólka

(od początku istnienia do 20-lecia międzywojennego).

 Wólka to miejscowość położona w gminie Wólka, na Wyżynie Lubelskiej, na pograniczu Równiny Świdnickiej (Łuszczowskiej) i Płaskowyżu Nałęczowskiego, w kierunku północno-wschodnim od Lublina, przy trasie z Lublina do Łęcznej.

         Nazwa Wólka świadczy o zwolnieniu chłopów z powinności feudalnych przez określony czas, w nowo założonej wsi w dobrach jakubowickich. W dokumentach urzędowych określana była jako Wólka Jakubowicka, Świdnicka, Tatarska. Od 1921 r. funkcjonuje tylko jako Wólka.

         Pierwsze wzmianki o Wólce pojawiają się w dokumentach kościelnych z 1721 r. z informacją, że jest to wieś położona pomiędzy Świdniczkiem a Jakubowicami, należąca do parafii św. Mikołaja na Czwartku w Lublinie.

         W wyniku III rozbioru Polski, Wólka, podobnie jak Lublin znalazła się pod zaborem austriackim. W latach 1809 – 1815 weszła w skład Księstwa Warszawskiego a od 1815 r. w wyniku Kongresu Wiedeńskiego znalazła się w Królestwie Polskim.

         Miejscowość była początkowo malutka – w 1819 r. liczyła zaledwie 34 mieszkańców, w 1827 r. - 47 w pięciu gospodarstwach. W 1868 r. zostaje przyłączona do parafii św. Agnieszki na Kalinowszczyźnie w Lublinie. W 1870 r. liczba mieszkańców Wólki wynosiła 51 osób i 7 gospodarstw. Awans i rozwój wsi związany był z 1870 r., kiedy to na mocy ukazu carskiego z 2 marca 1864 r. o uwłaszczeniu chłopów i nowej organizacji gminnej, z dawnej gminy Tatary powstała Wólka Tatarska, w niedługim czasie nazwana tylko Wólką. Dramatyczne wydarzenia rewolucji 1905 – 1907 r. ominęły Wólkę, w przeciwieństwie do okolicznych folwarków, w których miały miejsce strajki rolne. W ich wyniku nastąpiła zmiana na lepsze – zaczynają działać organizacje społeczne – w sąsiednich miejscowościach kółka rolnicze, biblioteki i czytelnie, a w Wólce od 1906 r. gminna kasa oszczędnościowo-pożyczkowa.

         W przededniu wybuchu I wojny światowej w Wólce około 43% gruntów to drobne gospodarstwa rolne. Dodatkowym źródłem zarobków były nieliczne zakłady przemysłowe działające na terenie gminy: 5 młynów, wiatrak, tartak i fabryka cykorii.

         W czasie działań wojennych I wojny światowej, w lipcu 1915 r. Wólka została spalona przez wycofujące się przed Austriakami wojska rosyjskie.

         Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. mieszkańcy Wólki przystępują do odbudowy zniszczonych wojną gospodarstw, borykając się z brakiem materiałów budowlanych i drewna na opał. Pomimo tych codziennych trudności wieś rozwijała się, tak że w 1931 r. liczyła już 234 mieszkańców. Podstawą utrzymania była uprawa pszenicy, jęczmienia, żyta, ziemniaków oraz buraków cukrowych. Zbiory były wysokie dzięki urodzajnej glebie i dostatecznej ilości opadów. Dodatkowego dochodu dostarczała praca w przybywających gminie zakładach przemysłowych. W 1935 r. na terenie gminy działały już: trzy wiatraki, pięć młynów zbożowych, mleczarnia, olejarnia, dziewięć zakładów masarskich, trzy piece do wypału wapnia. Przez wieś kursowały autobusy na trasie Lublin – Łęczna, blisko był przystanek kolejowy w Rudniku. Pomimo to głównym środkiem lokomocji były konie. Mieszkańcy Wólki korzystali z usług Poczty Polskiej w pobliskim Łuszczowie, gdzie znajdowała się Agencja Pocztowa. Ten, dość powolny, rozwój wsi przerwał wybuch II wojny światowej.

Geneza i rozwój 7-klasowej publicznej szkoły powszechnej w Wólce
 

                   Budowa szkoły.
 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., w gminie Wólka istniały tylko 2 szkoły: 3-klasowa szkoła na Zadębiu i 2-klasowa szkoła w Jakubowicach Murowanych. Gmina Wólka pozostawała na przedostatnim miejscu pod względem liczby szkół w powiecie lubelskim, przy jednoczesnej czwartej pozycji gminy pod względem liczby ludności. W obu tych miejscowościach nie było budynków szkolnych. Nauka odbywała się izbach gospodarskich, ciasnych, niewygodnych, wynajmowanych za wysoki czynsz.

Impulsem do budowy szkoły w Wólce stała się ustawa z dnia 17 II 1922 r. „O zakładaniu i utrzymywaniu szkół powszechnych” i „O budowie publicznych szkół powszechnych”. Ustawa nakładała na gminy obowiązek założenia szkoły powszechnej w miejscowości, w której było co najmniej 40 dzieci w wieku od 7 – 14 roku życia, lub (przy niewystarczającej liczbie dzieci) tworzenia szkół obwodowych, do których mogłoby uczęszczać dzieci z odległości 3 km. W przypadku budowy szkoły, ustawa zapewniała gminom subwencję państwową do 50% kosztów budowy. Samorządy mogły również otrzymać na ten cel pożyczkę ze skarbu państwa, oprocentowaną na 5% i spłacaną w ciągu 40 lat.

Na przełomie 1927/1928 r. mieszkańcy Wólki i okolicznych miejscowości zawiązali 12 osobowy Komitet Budowy Szkoły. Na jego czele stanął właściciel folwarku Bystrzyca – Zbigniew Rojowski. Pozostałe osoby to: Józef Pasierbiak, Kazimierz Łoziński, Wojciech Adamczyk, Tomasz Skrzypek, Władysław i Jan Dubielisowie, Wojciech Mrozik, Józef Flis, Józef Niedziałek, Jan Kuśmirek i Antoni Woliński.

13 III 1928 r. został spisany akt rejentalny na zamianę gruntu pod budowę szkoły. Teren naprzeciw Urzędu Gminy Wólka zamieniono na „3 morgi gruntu w lasku obok pastwiska wsi Wólka” z przeznaczeniem na budowę szkoły, założenie boiska szkolnego a resztę, jak czytamy w Kronice Szkoły, „…na użytek kierownikowi szkoły”.

W 6 dni później – 19 III na placu szkolnym złożono pierwszy transport cegły a 30 IV rozpoczęto kopanie studni.

13 VI 1928 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego wydało orzeczenie „W sprawie organizacji 7-klasowej publicznej szkoły w Wólce”, w którym czytamy: „Po rozpatrzeniu sieci szkolnej gminy Wólka powiatu lubelskiego, protokołu posiedzenia Dozoru Szkolnego gminy Wólka z dnia 22 IV 1927 r. Nr 4, opinii Rady Szkolnej Powiatowej w Lublinie z dnia 7 V 1928 r. i sprawozdania Inspektora Szkolnego w Lublinie z dnia 21 V 1928 r. Nr 1318 Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego orzeka co następuje: (…) Gmina Wólka obowiązana jest w myśl Ustawy z dnia 17 II 1922 r. o zakładaniu i utrzymywaniu oraz o budowie publicznych szkół powszechnych – wznieść budynki szkolne, mieszkalne i gospodarcze, zaopatrzyć szkołę w całkowite urządzenie wewnętrzne oraz pokryć przypadające na nią z ustawy koszty utrzymania powyższej szkoły”.

28 VIII odbyło się rozpatrzenie ofert firm, które miałyby budować szkołę. Wygrała oferta złożona przez: Józefa Pelczarskiego, Jana Szczęśniaka i Stanisława Lazara. 4 IX podpisano umowę na wystawienie „budynku bez materiału, pokrycie i wykończenie parteru i mieszkań” za sumę 56 tys. zł.

8 IX złożono pierwsze cegły pod szkołę, a od 10 IX 1928 r. zaczęła się systematyczna budowa, kierowana przez inżyniera powiatowego i zarazem kierownika technicznego Bohdana Krauzego.

30 IX 1928 r. o godz. 15 miało miejsce poświęcenie kamienia węgielnego i wmurowanie aktu erekcyjnego pod szkołę. Obraz tej uroczystości przybliża treść aktu, który zachował się w Kronice Szkoły: „Działo się to 30 IX 1928 r. we wsi i gminie Wólka powiatu lubelskiego w 10 rocznicę istnienia odzyskanej wolności Ojczyzny naszej (…) mieszkańcy wsi i gminy Wólka w zrozumieniu potrzeby wychowania i nauki, wznoszą niniejszy budynek na pomieszczenia 7-klasowej szkoły powszechnej, by tu dla chwały Boga i Narodu Polskiego, dla ugruntowania trwałych podstaw Najjaśniejszej Rzeczpospolitej Polskiej i na pożytek pokoleniom naszego społeczeństwa służył. W imię pięknej tradycji poświęcenia budynku dokonał ksiądz kanonik Nowosielski Edward, proboszcz parafii św. Agnieszki w Lublinie na Kalinowszczyźnie w obecności przedstawicieli władz administracyjnych, samorządowych i szkolnych oraz mieszańców tutejszej gminy, nauczycieli i dziatwy szkolnej w liczbie około dwóch tysięcy”.

14 XII 1928 r. nastąpił pierwszy odbiór robót. W niecały rok później – 6 X 1929 r. wykończono i oddano do użytku 4 sale lekcyjne i kancelarię, mieszczące się na parterze budynku oraz mieszkania dla nauczycieli. 12 XI 1929 r. odebrane zostały ostatnie roboty budowlane według umowy z dnia 4 IX 1928 r. z zaleceniem drobnych poprawek przy drzwiach, oknach i piecach.

Wykończenie pierwszego piętra budynku i otynkowanie z zewnątrz szkoły wykonała również ta sama firma Szczęśniaka i Pelczarskiego.

Pieniądze na ten cel wyasygnował w kwocie 20.413 zł Urząd Gminy Wólka. Prace ruszyły w II połowie lipca 1930 r. kiedy to otynkowano ściany. We wrześniu postawiono piece i założono klatkę schodową oraz pomalowano futryny okienne i drzwiowe. Z dniem 3 I 1931 r.  oddano do użytku 4 sale lekcyjne na piętrze budynku. 31 VII 1931 r. nastąpiło oficjalne zakończenie i odbiór robót budowlanych w 7-klasowej szkole powszechnej w Wólce. Protokół odbioru robót z uwagą, że „(…) W mieszkalnej części budynku dodano 1 piętro celem powiększenia liczby mieszkań nauczycielskich (…)” podpisali m.in. Bolesław Kaczorowski – inspektor szkolny, Bohdan Krauze – inżynier powiatowy, Andrzej Koter – delegat powiatowej komisji budowy szkół, Zbigniew Rojowski – prezes komitetu budowy szkół gminy Wólka, Andrzej Gębka – Wójt gminy Wólka².

  Z tym też dniem szkoła przeszła pod opiekę Urzędu Gminnego Dozoru Szkolnego Gminy Wólka.
 

               Baza lokalowa
 

Baza lokalowa została opisana na podstawie Projektu 7-klasowej szkoły powszechnej w Wólce, Akt Publicznej Szkoły Powszechnej w Wólce z lat 1929 –1941 i Kroniki Szkoły z lat 1928 – 1939.

„(…) I oto w miejscu zacisznem – z dala od ruchu i gwaru, wśród drzew sosnowych i na tle zieleni wyrósł jakby grzyb z ziemi – szkolny gmach. (…)”³ – taki opis wyglądu szkoły zawiera najstarsza Kronika Szkoły z lat 1928 – 1939. Budynek, zaprojektowany przez inż. architekta Ranickiego (imienia nie udało się ustalić) był rzeczywiście jak na ówczesne czasy okazały: murowany, pokryty tynkiem, jednopiętrowy.

Oprócz pomieszczeń na cele dydaktyczne posiadał mieszkania dla nauczycieli.

  Na parterze mieściły się 3 sale lekcyjne, sala gimnastyczna, kancelaria i korytarz rekreacyjny. Na piętrze szkoły były również sale lekcyjne w liczbie 4, pomieszczenie na pomoce dydaktyczne i korytarz rekreacyjny. W sumie w szkole było 7 sal lekcyjnych. Mieszkanie dla nauczycieli na parterze składało się z kuchni, spiżarni, jadalni i sypialni. Mieszkania na piętrze i poddaszu zaś z kuchni i pokoju. Dodatkowo na parceli szkoły mieściły się: budynek gospodarczy i toalety. Budynek ogrzewany był za pomocą pieców ustawionych na korytarzach i w salach lekcyjnych.

         Od momentu oddania do użytku, budynek szkolny i jego otoczenie były stale zagospodarowywane i modernizowane.

         Sprawozdania kierowników szkoły odnotowują, iż w roku szkolnym 1931/1932 koło szkoły założono ogród kwiatowy, powiększono parcelę szkoły o 1,5 morgi działki z 97 sosnami, posadzono 8 drzew owocowych i 180 dzikich. W roku szkolnym 1933/1934 otoczenie szkoły wzbogaciło się o 99 akacji, 55 lip, 95 czereśni, 30 jesionów i 90 krzaków malin.

         W samym budynku szkoły zaszły również zmiany: sala nr 4, służąca dotychczas jako sala gimnastyczna, 10 X 1933 r. decyzją Rady Pedagogicznej zastała przemianowana na świetlicę szkolną, ponieważ jak czytamy w protokole Rady Pedagogicznej sala „nie posiada na ten cel odpowiednich warunków”.

         W 1935 r. posesja szkoły została ogrodzona.

         Pozytywną ocenę bazy lokalowej dała wizytacja szkoły.
W sprawozdaniu z wizytacji z 8 I 1938 r. czytamy: „lokal odpowiedni, 7 sal lekcyjnych i świetlica, przy szkole boisko i ogród do użytku dzieci 48 arów – w połowie zasadzony morwą (…) szkółka krzewów ogrodowych, maliny, sadzonki morwy”.

            Na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej szkoła została zelektryfikowana – 15 I 1939 r. w budynku szkolnym po raz pierwszy zapaliła się żarówka elektryczna.

 Wyposażenie szkoły w sprzęt i pomoce dydaktyczne
 

W swój pierwszy rok nauki szkolnej 1929/1930 szkoła weszła ze skromnym wyposażeniem, przejętym 6 i 7 X 1929 r. ze skomasowanych szkół w Jakubowicach Murowanych i Zadębiu. Dalszą część wyposażenia zakupił inspektor szkolny Bolesław Kaczorowski od pani Radzikowskiej – właścicielki likwidowanego gimnazjum w Lublinie. Były to: 53 ławki szkolne 2 osobowe, kilka stołów, krzesła, tablica i wieszaki. Po naprawie i odmalowaniu oddano je do użytku pod koniec X 1929 r. Na pomoce naukowe złożyło się: 6 obrazów przyrodniczych, 5 obrazów krajoznawczych, 6 obrazów historycznych, 3 tablice królów polskich, 2 globusy małe, 7 map, 4 miary ciał sypkich i płynnych, 2 ekierki, 2 kątomierze, 2 cyrkle, 2 liczydła stojące, 2 sztabki magnesowe, 2 termometry, 6 portretów, 1 lampka spirytusowa, wypchany kret i wiewiórka.

         W tym samym roku szkolnym, staraniem kierownika szkoły Piotra Margrafa, uczniowie otrzymali ołówki i pióra, nadesłane z fabryki ołówków Majewskiego z Pruszkowa.”
         W roku szkolnym 1930/1931 szkoła wzbogaciła się o sprzęt do siatkówki i koszykówki oraz pomoce dydaktyczne do fizyki i chemii.

Nauczyciele prowadzący zajęcia odczuwają brak: „map wszystkich części świata”, dużego globusa, obrazów do przyrody żywej i historii do pogadanek w niższych klasach.

         W kolejnym roku szkolnym przybyło pomocy „(…) do nauki przyrody żywej i martwej (…)” a także „(…) organizuje się pracownia fizyko-chemiczna”.

            Rok szkolny 1932/1933 to nowe pomoce do geografii i przyrody, zakupione z wpisowego uczniów. W roku szkolnym 1933/1934 przybywają: obrazy z geografii, przyrody i historii, zmumifikowane okazy do przyrody żywej (w sprawozdaniach kierownika szkoły brak szczegółowych danych, jakie to pomoce). W 1936 r., po remoncie, szkoła potrzebuje 10 ławek i umywalni, które jak wynika z pisma do Inspektoratu Szkolnego w Lublinie z dnia 9 IX 1936 r. „(…) dozór szkolny ma dostarczyć w najbliższych dniach”⁴. Bardzo cennym nabytkiem dla szkoły był radioodbiornik „Super Renoma”, 6-lampowy, zakupiony z funduszy rodzicielskich za 310 zł i ofiarowany szkole 15 I 1939 r. Była to ostatnia pomoc dydaktyczna, o którą zdążyła wzbogacić się szkoła przed wybuchem II wojny światowej.

Grono pedagogiczne
 

   Kierownicy szkoły w Wólce w latach 1929/30 - 1938/39

W omawianym przedziale czasowym pracą 7-klasowej publicznej szkoły powszechnej w Wólce kierowali kolejno: Piotr Margraf, Roman Grega i Edward Drzewicki. Danych dotyczących ich pracy w szkole
w Wólce dostarczyły Akta publicznej szkoły powszechnej w Wólce z lat 1929-41, znajdujące się w Archiwum Państwowym w Lublinie i Kronika Szkoły z lat 1928 – 1939. Nie zachowały się natomiast mogące stanowić cenne źródło informacji Akta osobowe pierwszych kierowników szkoły, ponieważ uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej.

Okres obejmowanego stanowiska, wykształcenie, liczbę godzin dydaktycznych i przedmioty nauczane przez każdego z kierowników podczas ich pracy w szkole w Wólce ilustruje tabela nr 1.

Tabela nr 1. Kierownicy szkoły w Wólce w latach 1929-1939 oraz ich zajęcia dydaktyczne

            Pierwszym kierownikiem szkoły w Wólce w drodze konkursu został Piotr Margraf: „Z dniem 16 IX 1929 r. przeniosło Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego w drodze konkursu dekretem z dnia 21 IX 1929 r.
L. I-15914/29 p. Margrafa Piotra, kierownika 7-klasowej szkoły powszechnej w Łaszczowie pow. tomaszowskiego na posadę kierownika 7-klasowej szkoły powszechnej w Wólce”.    

Piotr Margraf był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego. Swoje kwalifikacje zawodowe podniósł kończąc Wyższy Kurs Nauczycielski o profilu fizyko-matematycznym. Realizował 15 godz. dydaktycznych, nauczając rachunków, j. niemieckiego i ćwiczeń cielesnych. Swoje stanowisko piastował do 6 XI 1931 r., następnie objął kierownictwo Szkoły Powszechnej nr 10 w Lublinie.

         Drugim kierownikiem szkoły w Wólce był Roman Grega, który pozostawał na tym stanowisku od 7 XI 1931 r. do 31 VII 1933 r. Wcześniej od 1 IX 1931 r. był nauczycielem tej szkoły. Brak jest danych, które pozwoliły by ustalić sposób objęcia przez Romana Gregę stanowiska kierownika – czy nastąpiło to w drodze konkursu czy poprzez nominację. Z danych dotyczących jego wykształcenia udało się jedynie ustalić, iż ukończył Wyższy kurs nauczycielski. W ramach 14 godz. w tygodniu nauczał rachunków i przyrody.

         Od 1 VIII 1933 r. do końca interesującego nas przedziału czasowego kierownikiem Szkoły w Wólce był Edward Drzewicki. Został nim jak wynika z zapisków w Kronice Szkoły w drodze konkursu. Na podstawie Arkusza organizacyjnego na rok 1933-341 udało się ustalić jego wykształcenie. Edward Drzewicki ukończył Wyższy Kurs Nauczycielski: śpiew i wychowanie fizyczne. Uczył 15 godz. w tygodniu: geografii, śpiewu i religii. Prowadził również chór szkolny. 

                     Nauczyciele 7-klasowej publicznej szkoły powszechnej w Wólce w latach 1929/30-1938/39
 

W ciągu 10 lat swojej działalności w okresie 20-lecia międzywojennego szkoła w Wólce miała ponad 20 nauczycieli, z których jeden potem był jej kierownikiem. Ich spis alfabetyczny oraz lata, kiedy pracowali w szkole w Wólce podaje tabela nr 2. Przy nauczycielach, którzy przepracowali  pełny rok szkolny figuruje tylko data roczna. Przy przepracowaniu niepełnego roku, przy imieniu i nazwisku nauczyciela figuruje dzień, miesiąc i rok zatrudnienia. Wydaje się, że lista ta jest niekompletna, gdy chodzi o nauczycieli zatrudnionych w latach szkolnych 1936/37, 1937/38, 1938/39. Przyczyną są braki w źródłach: Aktach Szkoły w Wólce, Aktach osobowych nauczycieli oraz znikome informacje na ten temat w Kronice Szkoły.
 

Tabela nr 2. Nauczyciele szkoły w Wólce w latach 1929-1939.
 

      Tabela obrazuje duży ruch kadrowy nauczycieli1. Wynikał on z tego, iż część nauczycieli (jak np. Irena Tkaczuk czy Tadeusz Dubaj) przeszła do pracy w innej szkole ze względów mieszkaniowych. Częściej jednak zmiany w zatrudnieniu wynikały z decyzji Inspektora Szkolnego w Lublinie i podyktowane były potrzebami danej placówki. Tak było w przypadku Marii Walaczak, która z dniem 1 IX 1931 r. przeszła do 7-klasowej szkoły w Hodlu i Romana Królikowskiego, który z tym samym dniem został nauczycielem 2-klasowej szkoły w gminie Bełżyce2. Nauczycielką, która niezmiennie pracowała w szkole w Wólce od początku jej istnienia przez 10 lat była Janina Bąbińska. Dziewięć lat w szkole w Wólce przepracowała Kinga Olędzka, siedem lat Małgorzata Szewczyk, sześć lat Wiktor Mikoś, cztery lata Maria Bruss, trzy lata Irena Hołdowicz i Aniela Margraf, dwa lata w szkole w Wólce przepracowali: Tadeusz Dubaj i Stanisława Tomala-Zwolińska oraz Maria Walczak. Pozostałych ponad 50% nauczycieli pracowało w szkole w Wólce jeden rok lub krócej. Liczbę etatów nauczycielskich, przysługujących szkole określała ustawa z dnia 17 II 1922 r. O zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych oraz O budowie publicznych szkół powszechnych. Jeśli do szkoły (tak jak to było w przypadku szkoły w Wólce) uczęszczało 300 i więcej dzieci, to była ona szkołą o 7 i więcej nauczycielach. Jednak normy te były często zawyżane z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej w jakiej znajdowało się odradzające się państwo polskie1. Liczbę nauczycieli zatrudnionych w poszczególnych latach w szkole w Wólce ilustruje tabela nr 3.
 

Tabela nr 3. Liczba nauczycieli w poszczególnych latach.

         W pierwszym roku działalności szkoły 1929/30 w szkole było 5 etatów nauczycielskich. O jeden etat mniej, niż przewidywała w/w ustawa, ponieważ w szkole było tylko 5 oddziałów. W drugim roku nauki przybył jeden etat nauczycielski, wraz z szóstym oddziałem. W roku szkolnym 1931/32 w szkole zatrudnionych było 8 nauczycieli, z czego dwaj: Roman Grega i Stefan Zaborski przepracowali kilka miesięcy (Roman Grega objął stanowisko kierownika szkoły, Stefan Zaborski został pracownikiem szkoły wraz z początkiem wakacji). W roku szkolnym 1932/33 liczba nauczycieli zmniejszyła się do 6, zaś w następnym roku wzrosła do 9 (wspomniany wyżej Stefan Zaborski przeszedł do pracy w innej szkole). W roku szkolnym 1934/35 zatrudnionych było 7 nauczycieli, w 1935/36 – 6 nauczycieli. Na ostatnie trzy lata przed wybuchem II wojny światowej z powodu braku danych udało się ustalić jedynie 4 nauczycieli zatrudnionych w roku szkolnym 1936/37 oraz 5 nauczycieli w latach 1937/38 i 1938/39. Najprawdopodobniej w latach tych zatrudnionych było więcej nauczycieli z racji tego, że w szkole było 7 siedem oddziałów, niektóre z nich równoległe.

         Kwalifikacje zawodowe nauczycieli szkół powszechnych określał dekret z 27 II 1919 r. „O kształceniu nauczycieli szkół powszechnych”1. Za podstawowe wykształcenie uznawał 5-letnie Seminarium Nauczycielskie. Jednak z uwagi na niedobór kadry pedagogicznej, na mocy dekretu z 1920 r. w pierwszym okresie odzyskania przez Polskę niepodległości, kandydaci na nauczycieli zdobywali kwalifikacje zawodowe na Państwowych Kursach Nauczycielskich. Trwały one jeden rok dla kandydatów po maturze ogólnokształcącej i dwa lata dla kandydatów po szóstej klasie szkoły średniej ogólnokształcącej. Wykwalifikowani nauczyciele mogli zdobyć specjalizację z jednej z następujących grupy przedmiotów: humanistycznej, geograficzno-przyrodniczej, fizyko-matematycznej, robót-ręcznych, rysunku, śpiewu i wychowania fizycznego na Wyższych Kursach Nauczycielskich2. W 1928 r. powstał nowy typ szkoły kształcącej nauczycieli szkół powszechnych – dwuletnie pedagogia dla absolwentów liceum ogólnokształcącego. Nowe wymagania kwalifikacyjne nauczycielom szkół powszechnych postawiła Reforma Jędrzejowiczowska z 11 III 1932 r., która zamiast 5-letnich seminariów wprowadziła 3-letnie licea pedagogiczne na bazie zreformowanego liceum ogólnokształcącego. Reforma sankcjonowała istniejące już pedagogia. Absolwenci liceum pedagogicznego mogli kształcić się dalej na wyższych uczelniach3. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli szkoły powszechnej w Wólce ilustruje tabela nr 4.
 

Tabela nr 4. Wykształcenie nauczycieli szkoły w Wólce w latach 1929/30 – 1938/39.

          Dwóch nauczycieli ukończyło gimnazjum i zdobyło kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela na Państwowym Kursie Nauczycielskim. Sześciu nauczycieli spośród 24, których nazwiska udało się ustalić ukończyło Seminarium Nauczycielskie. Czterech nauczycieli legitymowało się ukończeniem Seminarium Nauczycielskiego i Wyższego Kursu Nauczycielskiego. Trzech nauczycieli było absolwentami pedagogium. Dwie osoby ukończyły szkoły kształcące nauczycieli szkół średnich i seminariów nauczycielskich1. Były to: Stanisław Tyszkowski, który ukończył Państwowe Konserwatorium Muzyczne: Wydział Nauczycielski dla Nauczycieli Szkół Średnich i Seminariów Nauczycielskich i Stanisława Tomala-Zwolińska, która ukończyła Instytut Nauczycielski. Wykształcenia czterech nauczycieli: Heleny Babasiak, Ireny Hołdowicz, Marii Kwiecińskiej i Leonarda Makary nie udało się ustalić z powodu braku danych. W świetle przytoczonych wyżej regulacji prawnych dotyczących kwalifikacji zawodowych nauczycieli szkół powszechnych można stwierdzić, iż 18 z 24 nauczycieli, których wykształcenie udało się ustalić, posiadało kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela szkoły powszechnej. Dwóch nauczycieli posiadało wykształcenie do nauczania w szkole wyższego szczebla. Powyższe wnioski z uwzględnieniem poszczególnych lat nauki szkolnej zostały ujęte  w tabeli nr 5.

Tabela nr 5. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli szkoły w Wólce w latach 1929/30 – 1938/39.
 

Społeczność uczniowska

Obwód szkolny.

Społeczność uczniowską publicznej szkoły powszechnej w Wólce tworzyli uczniowie z wsi Wólka i okolicznych miejscowości, z obwodu określonego przez Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego pismem z dnia 13 VI 1928 r., w którym czytamy: „(…) w Wólce, gminy Wólka, powiatu lubelskiego organizuje się 7-klasowa szkoła powszechna, do której obwodu zostaną włączone z gminy Wólka wieś Jakubowice Murowane, folwark Jakubowice Murowane, wieś Trześniów, wieś Długie, wieś Wólka, wieś Świdniczek, wieś Hajdów, folwark Biskupie, kolonia Zadębie nr 2 i kolonia Zadębie nr 3”1. 6 i 7 X 1929 r. miały miejsce zapisy z tych miejscowości do szkoły z roczników od 1916 do 1922 r. włącznie.

 Liczba uczniów i oddziałów.

Szkoła w Wólce była największą pod względem liczny uczniów szkołą w gminie Wólka. W pierwszym roku szkolnym stan liczbowy uczniów wyniósł 355, liczbę uczniów w dalszych latach pokazuje tabela nr 6.

Tabela nr 6. Liczebność uczniów szkoły w Wólce w latach 1929/30 – 1938/39

Z braku danych nie udało się ustalić liczny uczniów w roku szkolnym 1935/36 i 1937/38. Liczba uczniów w pozostałych latach to ponad 300 dzieci. Tylko w przypadku lat 1929/30, 1931/32, 1932/33, 1933/34 udało się dodatkowo ustalić liczbę dziewcząt i chłopców w szkole. Wynosiła ona odpowiednio: w 1929/30 – 174 dziewczęta i 181 chłopców, w 1931/32 – 185 dziewcząt i 199 chłopców, w 1932/33 – 155 dziewcząt i 184 chłopców i w roku szkolnym 1933/34 – 170 dziewcząt i 183 chłopców.

     Zachowało się również niewiele danych dotyczących wyznania religijnego uczniów szkoły w Wólce. Dotyczą one lat 1929/30, 1932/33 i 1933/34. W roku szkolnym 1929/30 – 351 uczniów było katolikami, 4 religii mojżeszowej. W 1932/33 wszyscy uczniowie byli katolikami,  a w 1933/34 na ogólną liczbę 353 uczniów dwóch było religii mojżeszowej, 351 było katolikami.

Liczbę oddziałów w poszczególnych latach nauki w szkole obrazuje tabela nr 7.
 

Tabela nr 7. Liczba oddziałów w szkole w latach 1929/30 – 1938/39.
 

W pierwszym roku działalności szkoły istniało pięć oddziałów, w drugim sześć. W pozostałych ośmiu latach w szkole było siedem oddziałów. 
 

Dalsze losy absolwentów

         Dalsze losy absolwentów w Wólce możemy poznać dzięki informacjom zawartym w Sprawozdaniach Kierownika Szkoły w Wólce. Dotyczą one pięciu pierwszych roczników, które opuściły mury szkoły w latach 1929 – 1934. W sprawozdaniu kierownika szkoły Piotra Margrafa za rok szkolny 1930/31 czytamy: „Dzieci, które ukończyły ubiegły rok szkolny, najwyższy oddział piąty a przekroczyły wiek szkolny – pozostawały częściowo na gospodarstwie a trzynaścioro uczęszczało do oddziału szóstego, jeden uczeń przeniósł się do gimnazjum żydowskiego w Lublinie”1. W następnym roku szkolnym dalsze losy absolwentów odnotował kierownik szkoły Roman Grega: „… uczęszczają do oddziału siódmego, inne ukończywszy szósty oddział pozostawały w domu na roli”2. Ten sam kierownik o losach absolwentów z roku szkolnego 1932/33 w swoim sprawozdaniu napisał: „… dwie uczennice uczęszczają do gimnazjum Unii Lubelskiej, jeden uczeń do gimnazjum Hetmana Zamojskiego, inne w domu – dwie z tych uczą się u krawcowych”3. Młodzież, która ukończyła szkołę w roku szkolnym 1933/34 „… grupuje się z zastępie Żeńskiej Drużyny Harcerskiej, w Związku Strzeleckim i Kole Młodzieży Wiejskiej „Siew”…”4. W Aktach szkoły w Wólce w Archiwum Państwowym w Lublinie brak jest informacji na temat dalszych losów absolwentów z lat 1935 – 1939. Z powyższych danych wynika, iż ogół uczniów szkoły w Wólce kończyło swoją edukację na szkole powszechnej, pozostając w domu na roli. Nieliczni uczniowie uczyli się praktycznego zawodu lub podejmowali dalszą naukę w gimnazjum. Przykładowy tygodniowy rozkład zajęć dla poszczególnych oddziałów w pierwszym roku funkcjonowania nowego systemu oświaty w roku szkolnym 1932/33 przedstawiał się następująco:

 Tabela nr 8. Oddział I – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 9. Oddział II – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 10. Oddział III – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 11. Oddział IV – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 12. Oddział V – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 13. Oddział VI – tygodniowy rozkład zajęć
 

Tabela nr 14. Oddział VII – tygodniowy rozkład zajęć